ÖZET
Çokuluslu şirketlerin tedarik zincirlerinde, çocuk işçiliği, yetersiz iş sağlığı ve güvenliği önlemleri, zorla çalıştırılma, ayrımcılık, düşük ücretler gibi çeşitli hak ihlalleri meydana gelmektedir. Günümüzde, şirketlerin tedarik zincirlerinde gerçekleşen insan hakları risklerini/ihlallerini önlemekle yükümlü olduğu ve gerçekleşen ihlallerden sorumlu tutulmaları gerektiği kabul edilmektedir. Konuya ilişkin OECD, ILO, BM ve AB tarafından uygulanması gönüllülük esasına dayanan ilke ve standartlar oluşturulmuştur. Fakat bunların çoğunluğu hukuki bağlayıcılığı olmayan yumuşak hukuk kurallarıdır. Alman Tedarik Zincirleri Özen Yükümlülükleri Kanunu, şirketlerin insan hakları sorumluluğuna ilişkin hukuki bağlayıcılığı olan ilk ulusal düzenlemelerden biridir. Kanunla, şirketlerden kendi faaliyetlerinin yanı sıra doğrudan ve dolaylı tedarikçilerinin faaliyetleri bakımından da insan hakları durum tespit yükümlülüklerini yerine getirmeleri beklenmektedir. En çok ihracat yaptığımız ülkenin Almanya olması dolayısıyla, Kanun’un kapsamında yer alan şirketlere mal veya hizmet tedarikinde bulunan Türk şirketler Kanun’da öngörülen insan hakları ve çevresel özen yükümlülüklerine uyum sağlamalıdır. Çalışma, şirketlerin tedarik zincirlerinde insan hakları özen yükümlülükleri ve konuya ilişkin uluslararası gelişmelere dair bir çerçeve sunmayı ve ülkemizde de uygulama alanı bulacak Alman Tedarik Zincirleri Özen Yükümlülükleri Kanunu’nu genel hatlarıyla ortaya koymayı hedeflemektedir.