Birikimler

14-19. Yüzyıllar Arası Ahlâk-ı Adudiyye Şerhlerinde İş Ahlakı Meselelerinin Serencamı

ÖZET

Bu çalışmanın amacı, 14. yüzyılda Adudüddin el-Îcî tarafından kaleme alınmış bulunan Ahlâk-ı Adudiyye isimli Arapça risalenin, bu risaleye daha sonraki dönemlerde yapılan şerhler üzerinden incelenmesi ve bugünün iş ahlakı meselelerine dönük mesajlarının değerlendirilmesidir. 14. yüzyılda yazılan risaleye aynı dönemde Îcî’nin talebeleri olan Şemseddin el-Kirmânî ve Seyfüddîn Ahmed el-Ebherî tarafından yazılan şerhler daha sonraki dönemlerde de devam etmiş, 19. yüzyıla kadar her yüzyılda bir-iki ilaveyle ortaya bir Ahlâk-ı Adudiyye şerhleri külliyatı çıkmıştır. Çalışmada, dört bölümden oluşan risalenin, ev idaresi başlıklı üçüncü bölümünün varlık yönetimi ve çalışanların yönetimi başlıklı iki alt bölümü esas alınmış ve farklı yüzyıllarda yapılan dokuz şerh karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Böylece şerhlerde geçen iş ahlakı meseleleri bugünün bakış açısıyla değerlendirilerek, bir anlamda yeniden şerh edilmiştir. Çalışmanın en önemli bulgusu, ev idaresi ile ilgili tavsiyelerde orijinal risaledeki ahlaki perspektifin, yani işletme faaliyetinin öncelikli amacının işleri ahlaka uygun yürütmek olduğu kabulünün, takip eden yüzyıllarda da aynen korunmuş olmasıdır. Çalışmada, şarihlerin kendi dönemlerine ait toplumsal koşulları eserlerine yansıttıkları ile ilgili bazı bulgular da elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yönetim tarihi ahlâk-ı adudiyye Adudüddin el-Îcî ev idaresi ilm-i tedbîrü’l menzil iş ahlakı